جاذبه های گردشگری

قلعه بهستان (دودکش جن)

در نزدیکی شهرستان ماهنشان استان زنجان جاذبه ای مرموز و عجیب قرار گرفته است، بنایی که ردی از جن و دیو را بر چهره دارد و بومی ها ساختش را کار جنیان می‌دانند به همین دلیل است که به آن دودکش جن می‌گویند. «دودکش جن» دقیقاً همان‌جایی است که ماهنشان را شهری افسانه‌ای می‌کند و خیلی‌ها با وجود آن‌که از زنجان گذر کرده‌اند، ولی تابه‌حال نه آن را دیده و نه درباره‌اش شنیده‌اند. معلوم هم نیست پایه‌ نام‌گذاری آن چیست؛ شاید به اعتقادات کهن مردم این خطه برگردد؛ اما در اصل، «دودکش جن» نوعی سنگ قارچی‌شکل است که براثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است و در اصطلاح زمین‌شناسی به آن «Hoodoo» می‌گویند. از جاهای دیگری که در ماهنشان می‌توانید این پدیده‌های دوست داشتنی را ببینید قلعه بهستان است که به آن تخت دیو و کهن دژ هم می‌گویند. این قلعه‌ی افسانه‌ای با معماری دستکند و بی‌نظیر در دل کوه، در مسیر رودخانه‌ی قزل اوزن جای گرفته است و از آثار ملی کشور به شمار می‌رود. سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌اند و اتاق‌ها را به وجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آن‌ها به مجموعه نیز به صورت دالان‌هایی افزوده شده‌است. برخی از مردم محلی این آثار را به دلیل شکل عجیبشان «دودکش جن» یا «تخت دیو» می‌نامند.قدمت این مکان را به زمان مادها نسبت می‌دهند و تا دوره‌های اسلامی، همچنان پابرجا بوده و استفاده می‌شده است. شکل ظاهری بیرون قلعه بسیار تماشایی است و به گونه‌ی است که شبیه دیواره‌ای از دودکش‌های به هم چسبیده و تعدادی دودکش‌های جدا است و شما را به یاد قلعه‌های اسرارآمیز فیلم‌های و قصه‌ها خواهد انداخت. البته بهتر است بدانید که در شهر ماهنشان، دودکش‌ جن‌های زیادی وجود دارد؛ کافی است در مسیرتان دقت و توجه کنید تا بتوانید آن‌ها را ببینید.

موزه دکتر رهگشای

در 130 کیلومتری اصفهان و در شهر بادرود از توابع شهرستان نطنز موزه ای وجود دارد که بزرگترین گنجینه مردم شناسی بادرود به شمار می‌رود. این موزه با عنوان سراموزه رهگشای شناخته می‌شود که در خانه شادروان علی اکبر رهگشای به همت فرزند ايشان دکتر محمد رهگشای، یکی از مجموعه داران مشهور کشور ایجاد شده است. رهگشای به همراه همسر فرانسوی اش در سال 1372 خانه پدری اش را که در بادرود قرار داشت تعمیر کرد و تعمیرات اساسی را در سال 1375 به پایان رساند. وی پس از اتمام تعمیرات خانه پدری، سراموزه رهگشای را تاسیس کرد. دکتر رهگشای در این خانه بیش از 2 هزار قطعه تاریخی را نگه داشته و در معرض دید عموم قرار می‌دهد. این اشایای تاریخی آداب و سنن مردمان حاشیه کویر را به گردشگران نشان می‌دهند. خانه رهگشای در کوچه « کوچه باغ » واقع گردیده که به ورودی باغات سرسبز و با طراوت ختم می‌شده و دلیل وجه تسمیه آن کوچه نیز بوده است. بنای این خانه از نظر کالبدی، جزو خانه های تیپ اقلیم خشک بوده که دانش معماری آن در تطابق و هماهنگی با اقلیم بیابانی کاملا مشهود است، به گونه ای که طی چهار فصل سال، به راحتی می‌توان از فضاهای آن استفاده کرد. میریام گوتس همسر دکتر رهگشای در این خصوص می‌گوید : « اصالتا فرانسوی و وکیل دادگستری بوده و نزدیک به 36 سال است که ازدواج کرده و صاحب دو فرزند است که آنها اکنون برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رفته اند و دخترش در فرانسه و پسرش نیز در مونترال کانادا مشغول به تحصیل است. تقر یبا 20 سال پیش و زمانی که فرزندان من کوچک بودند و پدر شوهرم نیز نزدیک به 90 سال داشت تصمیم گرفتیم حداقل برای دوره دبستان فرزندانم به اینجا سفر کنیم و پس از آن با توجه به اینکه در اینجا وضعیت خوبی داشتیم همینجا ماندگار شدیم. پدر شوهرم در این منطقه یک حالت کدخدایی داشت و در 13 سال پیش که فوت شد ما تصمیم گرفتیم تا درب این منزل بسته نشود؛ در واقع اینجا یادبودی از پدر شوهرم است و در ابتدا اصلا به فکر ایجاد موزه نبودیم. وقتی 20 سال پیش به ایران آمدم دیدم بچه‌ها حداقل در مقطع دبستان اطلاعات کمی از فرهنگ و تاریخ ایران دارند این بود که کاری کردیم که اینجا پایگاهی باشد تا آنها بتوانند از هر لحاظی با گذشته خود آشنا شوند. » یکی از قسمت های این سراموزه خانه عروسک محلی است که شامل ۳۴ ماکت خانه عروسکی است که از حدود ۱۵۰ عروسک دست ساز شناسنامه دار با لباس های محلی از جنس پارچه، چوب، کرک قالی، نخ و پنبه و سایر موادی که با محیط زیست سازگاری دارد تشکیل شده است. عروسک های محلی سراموزه معرف افراد حقیقی و شخصیت های نخستین مشاغل و حرفه منطقه بادرود است. این موزه دومین موزه عروسک‌های سنتی در استان اصفهان است و پیش از این کاشان نیز چنین موزه‌ای را افتتاح کرده بود. عروسک های این موزه با عروسک های کاشان با توجه به اینکه هر 2 در حاشیه کویری هستند تفاوت خاصی ندارد. این عروسک‌ها توسط بانوان منطقه ساخته شده که شامل شخصیت‌هایی مانند دلاک، ماما، گروه‌های شادمانی، حکیم‌باشی، قالی باف، کوزه‌گر و سایر حرفه‌هایی که در این منطقه کویری وجود داشته‌اند می‌شود . شایان ذکر است در این سراموزه فعالیت های پژوهشی و آموزشی چون برگزاری کلاس‌های خوش‌نویسی، نقاشی و طراحی با کمک اساتید محلی، انجام کارگاه‌های آموزش نجوم و آشنایی کودکان و نوجوانان با مبانی علم اخترشناسی و رصد اجرام به کمک تلکسکوپ و بازسازی اجرام اسمانی با توپ و خمیر بازی، شناخت و معرفی گیاهان دارویی و ادویه‌جات در چارچوب مدرسه‌ی سبز، آموزش طراحی و ساخت عروسک‌های بومی ننه نخودی برای نونهالان، آشنایی کودکان با خانواده‌ی نت موسیقی با کمک روش‌های نوین آموزشی برای کودکان، کارگاه‌های آشنایی و شناخت تمبر، نقشه، نسخه، خط و سکه با بهره‌گیری از دانش کارشناسان مجرب مجموعه‌دار و غیره انجام می‌گیرد. خانه و موزه رهگشای از اماکن زیبای تاریخی است که به کسانی که از بادرود و نطنز گذر می‌کنند توصیه می‌شود تا ساعاتی را برای بازدید از این خانه تاریخی کنار بگذارند.

آکواریوم اصفهان

آکواریوم اصفهان یا تونل اکواریوم اصفهان در زمینی به وسعت 4000 متر مربع و در عمق 7 متری زیر زمین در پارک جنگلی ناژوان در اصفهان واقع شده است. در این مجموعه، آکواریوم های بزرگ 5 الی 10 متری، آکواریوم های لمسی و سیلندر آکواریوم و نیز یک تونل آکواریوم به طول 35 متر وجود دارد که در حدود 6500 موجود زنده در‌ آنها نگهداری می‌شوند. آکواریوم اصفهان بالغ بر 300 تا 350 گونه از ماهی های پنج قاره جهان را در خود جای داده است که حدود 100 قطعه از این آبزیان جزء خطرناکترین، نادرترین و عجیبترین گونه از ماهیان می‌باشند. همچنین 6 نوع کوسه در تونل آکواریوم اصفهان زندگی می‌کنند. در آکواریوم اصفهان کودکان میتوانند به گونه های مختلف از آبزیان غذا بدهند آنها را لمس بکنند، لحظات و دقایق شاد و به یاد ماندنی را تجربه کتتد. همچنین یک بخش عکس یادگاری، فروشگاه هدایا، کافی شاپ و پارکینگی هم در این مجموعه طراحی و تعبیه شده تا بازدید کنندگان اوقات شادتر و با اماکانات مناسبی را در این مجموعه سپری کنند. برای اولین بار است که در کشور جمهوری اسلامی ایران یک مجموعه آکواریوم با این حجم احداث می‌گردد. آکواریوم اصفهان با سرمایه گذاری مشترک شرکت اقیانوس آکواریوم ترکیه و شهرداری اصفهان ساخته و به بهره برداری رسیده است .

میدان عتیق(میدان امام علی)

میدان امام علی یا میدان عتیق یا میدان کهنه با محلات مسکونی مجاور آن و همینطور مسجد جامع جزء قدیمی ترین مراکز سکونتگاهی اصفهان به شمار می‌آیند. میدان عتیق با قدمتی 800 ساله نام میدانی واقع در مرکز شهر اصفهان است که بنای اصلی آن متعلق به دورۀ سلجوقی است. جالب است بدانید قدمت این میدان خیلی بیشتر از میدان نقش جهان است و قبل از آن میدان اصلی شهر بوده است . نام این میدان به نام های میدان هارون ولایت، میدان سنجری (منسوب به سلطان سنجر سلجوقی) میدان کهنه، میدان قدیم و میدان عتیق بوده است . این میدان از احیای سبزه‌ میدان یا میدان کهنه با مسجد جامع ایجاد می‌گردد که متشکل از چهار فضای اصلی شامل مجموعه میدان اصلی، جلوخان مسجد جامع، مجموعه زیرگذرها و پارکینگ و قطعات بلافصل پیرامون میدان است. این میدان شامل زیرگذر و پارکینگ طبقاتی به همراه یک سازه مسطح نسبتاً ذوزنقه شکل است که از یک سو مسجد جامع اصفهان را به بنای هارونیه و از سوی دیگر به مدرسه و کاروانسرای کاسه‌گران و بازار بزرگ اصفهان متصل می‌کند.

خانه مشروطه اصفهان

خانه مشروطه یا مشروطیت اصفهان، خانه ای است با معماری چشم نواز و متعلق به عصر قاجار که متعلق به رهبر سیاسی اصفهان در عصر مشروطه یعنی حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی بوده است. یک‌صد سال پیش در این مکان علما، آزادی‌خواهان، رجال سیاسی ـ فرهنگی و مردم اصفهان گردهم می‌آمدند تا درباره مشروطیت و حکومت غیرمستبدانه و امور مدنی خود مشورت و تفکر نمایند.
علاوه بر این مسائل، اتفاقات تاریخی مهمی در این محل روی داده است که قسمتی از فرهنگ و تاریخ شهر اصفهان و در حقیقت ریشه برخی از تحولات زندگی امروز ما را می‌توان در آن دید. علاوه بر تاریخ یک‌صد سال اخیر و وقایع مربوط به دوران مشروطه و جنگ اول جهانی و اوایل سلطنت رضاشاه پهلوی، این خانه، محل زندگی و متعلق به آیت‌الله حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی است که رئیس علما و آزادی‌خواهان اصفهان و بختیاری در آن دوره بوده است. این خانه در تاریخ خود، شاهد شکل گیری و برپایی مبارزات مختلف مردم و علما با حاکمان، ظالمان و ستمگران زمانه به رهبری بزرگ مردانی چون او بوده است.
در واقع خانه مشروطیت اصفهان موزه ‌ای است در شهر اصفهان، به همین مناسبت، به منظور آشنایی بیشتر علاقه مندان با تاریخ و تحولات سیاسی اجتماعی ایران و بالاخص شهر اصفهان در عصر مشروطه و یادآوری خاطرات غرورآفرین و تجربه اندوزی از گذشته، مجموعه ای گرانبها از تصاویر و اسناد تاریخی در معرض دید عموم بازدید کنندگان قرار گرفته است.
از دیگر جاذبه های این خانه می‌توان به معماری تاریخی، زیبا و چشم‌نواز آن اشاره کرد. این خانه از دو شاه‌نشین در جبهه شمالی و جنوبی، دو حیاط اندرونی و بیرونی و نیز دوازده اتاق تشکیل شده است، که یاد‌آور نحوه ی زندگی و آداب و رسوم نیاکان ما است. اتاق هفت دری که به حق می‌توان از آن به عنوان یکی از زیباترین اتاق های ایرانی نام برد از دو طرف دارای شیشه کاری است. این شیشه کاری ها بر روی هفت لنگه در که به آن اُرُسی گفته می‌شده قرار گرفته اند که در زمان تابش نور آفتاب محیطی بسیار زیبا را در این اتاق بوجود می‌آورند.
تالار به تزئینات گچبری و نقاشی های شیر و شکر مزین است. نقاشی ها به شیوه شیر و شکر، گچبری، بخاری گچبری شده، ارسی با شیشه های رنگی از تزئینات به کار رفته در این بنا است که یاد‌آور طرز زندگی و آداب و رسوم نیاکان ما می‌‌باشد.
خانه مشروطیت اصفهان در سال 1384 با شماره ثبت 13009 در آثار ملی ایران ثبت شد.

کلیسای ننه مریم

کلیسای ننه مریم یا حضرت مریم یا شرق آشور، اولین کلیسای مشرق زمین و دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای بیت‌لحم فلسطین است که در خیابان خیام ارومیه و در محوطه ای بزرگ واقع شده است و هر یکشنبه آشوریان برای ادای فرایض دینی به این کلیسا می‌آیند
این کلیسا در سال 32 میلادی بنا نهاده شده است و پیش از آن نیز یکی از آتشکده های زرتشتیان بوده است. سه نفر از موبدان این آتشکده، پس از مشاهده حرکت ستاره درخشانی به سمت شرق میلاد مسیح را پیش بینی می‌کنند و راهی اورشلیم می‌شوند. وقتی از سفر باز می‌گردند، آتشکده را به کلیسا تغییر کاربری می‌دهند که امروزه ما آن را به عنوان کلیسای ننه مریم می‌شناسیم. مطابق نظر کارشناسان سنگ قبر سه موبد مذکور در سالن ورودی کلیسا نگهداری می‌شد تا اینکه در سال 1915 میلادی توسط میسیون روس های ارتدوکس به یکی از موزه های ' کیِف ' منتقل شد.
پس از آن کلیسای ننه مریم یا شرق آشور چندین بار مورد مرمت قرار گرفت. در سال 642 میلادی، شاهزاده ای چینی به نام بافری برای ملاقات اسقف اعظم نینوا به بین النهرین و سپس به ارومیه آمده و پس از اقامت در کلیسای ننه مریم به مرمت آن پرداخت. به نظر می‌رسد بنای فعلی کلیسا در دوره ساسانی شکل گرفته باشد.
معماری این کلیسا با آنچه از کلیسا در ذهن دارید متفاوت است و خبری از جزئیات و تزئینات چشم گیر در آن نیست و سادگی این مکان توجه شما را جلب خواهد کرد. دلیل این امر نیز اعتقاد آشوریان به پرهیز از هر گونه آراستن و تزئین کردن کلیساهای خود است که در مورد این مکان مذهبی نیز چنین رفتار شده است. حتی برای خوشبو کردن فضای داخلی کلیسا اغلب از گیاهان معطر خودرو استفاده می‌شد و در این کلیسا هرگز از عکس و شمایل قدیسان استفاده نشده است.
کلیسای ننه مریم ساختمان مربعی شکل و در عین سادگی از استحکام فوق العاده برخوردار است و از نظر تقسیمات داخلی دارای یک محراب، چند اتاق، چند هشتی و سالن اصلی است. بازدیدکنندگان هنگام ورود به این مکان، تابلویی را مشاهده می‌کنند که جمله‌ زیر روی آن نوشته شده است : «نعلینت را از پاهایت بیرون کن؛ زیرا مکانی که در آن ایستاده‌ای، زمین مقدس است»

کاروانسرای سنگی علی آباد

کاروانسرای سنگی علی آباد که به آن قلعه علی آباد نیز گفته می‌شود با قدمتی مربوط به دوره سلجوقی در جاده قدیمی قم – ری و نزدیکی روستای علی آباد قم قرار گرفته است. این بنای تاریخی در مسیر شاهراه اصلی شمال شرقی به جنوب غربی ایران قرار دارد و در گذشته موقعیت جفرافیایی ویژه ای برای تردد مسافران بوده است.
این بنای سنگی در زمان صلح به عنوان کاروانسرا و در زمان جنگ، دژی نظامی به شمار می‌رفت. پس از پیمودن مسیری 35 کیلومتری از جاده قم - ری در جوار روستای علی آباد و در گردنه علی آباد، کاروانسرای سنگی را می‌توان مشاهده کرد. بالای گردنه نیز میل تاریخی سلجوقی دیده می‌شود.
طبق کاوش های انجام شده مصالح مهم این بنای تاریخی را سنگ لاشه ها و ملاط آن را گل، آهک و گچ زبر تشکیل می‌دهد که در استحکام بنا نقش مهمی داشته است همچنین برای تزئین بخش هایی از قلعه سنگی می‌توان خشت های خام و آجر را نیز مشاهده کرد.
قلعه سنگی علی آباد دارای 7 برج به بلندای 10 تا 14 متری از سطح زمین است که برای جلوگیری از رانش دیواره ها بنا شده است و در گذشته به عنوان دیده بانی و محل حفاظت از کاروانسرا مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
کاروانسرای علی آباد به صورت چهار ایوانی با دیوارهایی به ضخامت دو تا سه متر دارای حیاطی مرکزی و حجره های مختلف است که طول هر ضلع این بنا بیش از 67 متر است و در داخل سازه، هر یک از استطبل های نگهداری از حیوانات دارای 10 متر عمق هستند.
کاروان سرا مشتمل بر 31 اتاق است، اتاق هایی که مستقیما با هوای آزاد ارتباط دارند و برای قرار دادن توشه و بار مسافران است. اتاق هایی هم در مدخل سمت چپ کاروانسرا برای مهمانان ویژه ساخته شده بود.
با توجه به کشف چند سکه مغولي از سده هاي 7 و 8 هـ ق، ‌احتمال مي رود باني اين کاروانسرا غازان خان(694هـ. ق) و حتي تاريخ ساخت کاروانسرا مقدم بر حکومت پادشاه مغول باشد.
این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
میل سلجوقی نیز که روزگاری راهنمای کاروان های کویر و جهت یاب برای‌ آنها بوده است از دور خود نمایی می‌کند و بالای گردنه علی آباد و بر فراز کوه قرار دارد.
منبع : isna.ir - afracamp.ir - wikipedia.org

امامزاده باوره (بوره)

امامزاده باوره یا بوره در روستای فردو بخش کهک شهرستان قم واقع شده است. این امامزاده بر فراز کوهی در 6 کیلومتری جنوب روستای فردو و در باغ باوره قرار دارد.
ساختمان امامزاده از خشت و سنگ ساخته شده و بر فراز آن، گنبد خشتی ای به دور از هرگونه کاشی کاری و تزیین احداث گردیده که حکایت از سادگی و صمیمیت می‌کند. زیارتگاه شامل دو بقعه است که هر یک مدفن دو امامزاده به نامهای محمد و حسین، حلیمه خاتون و زینب خاتون از نوادگان امام کاظم (علیه السلام) هستند. در میان هر بقعه دو صندوق منبت کاری شده بر روی قبور نصب شده که از آثار هنری سده یازدهم هـ. ق به شمار می‌رود.
بقعه به شکل مستطیل و به ابعاد 16×6 متر با دو رواق روباز است که اولى به صورت هشت ضلعى و دومى به صورت عرقچینى است. درِ بقعه از جانب شمال باز مى‏شود و درى نیز در جانب جنوب دارد که به نظر می‌رسد در گذشته شامل دو اتاق متصل به هم بوده که در سالیان اخیر، دیوار حایل برداشته شده است.
اطراف امامزاده با انواع درختان گردو و سنجد و صنوبر آباد شده است که بر صفای امامزاده می‌افزاید و محلی برای استراحت گردشگران و زائران فراهم می‌آورد.
روستای فردو یکی از روستاهای قدیمی، خوش آب و هوا و ییلاقی استان قم است که از جاذبه های طبیعی فراوانی برخوردار است.
در سال های اخیر اقداماتی جهت توسعه و فضاسازی این امامزاده صورت گرفته است. این بناى زیبا و کوچک به شماره 11506 و در تاریخ 24/12/1383 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.
منبع : aksestan-man.blogfa.com - shrines.blog.ir

عمارت قاضی بالا (خانه وفایی)

عمارت قاضی بالا یا خانه تاریخی وفایی در میان باغی مصفا و در کنار نهری پرآب واقع شده است. این خانه تاریخی در روستای قاضی بالا یا قاضی علیا در بخش خلجستان و در حدود 40 کیلومتری غرب قم قرار دارد.
با توجه به ساختار، تزئینات و مصالح بکار رفته، قدمت این عمارت را می‌توان به دوره اواخر قاجار نسبت داد. عمارت قاضی بالا در 22 اردیبهشت 1391 با شماره 30534 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این خانه اربابی در دو طبقه و به شکل شرقی- غربی و با ابعاد25/23×80/18متر ساخته شده است. باز بودن تمام فضاهای ساختمان به‌ویژه طبقه اول به باغ های اطراف و گردش نسیم و باد خنک در ساختمان و وجود دو مقرنس گچی که با وجود تخریب، زیبایی کم‌نظیر خود را حفظ کرده‌اند، می‌تواند از ویژگی‌های خاص این اثر محسوب شود.
خانه تاریخی وفایی جزو آثار تاریخی کمتر شناخته شده ی استان قم است که در کنار جاذبه های طبیعی روستای قاضی بالا قرار گرفته است. این اثر در طول سالیان دچار آسیب ها و تخریب های جدی شده است. به همین علت مرمت و بازسازی این اثر در برنامه های ضروری سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته و طرح مرمت عمارت قاضی بالا در مراحل اجرایی است.
منبع : chtn.ir - isna.ir

کاروانسرای دیر گچین

کاروانسرای دیر گچین ملقب به مادر کاروانسراهای ایران است و به نام های دژ کردشیر، دیر الجص، قلعه دیر کاج نیز موسوم شده است. این کاروانسرا بر سر شاهراه ارتباطی جنوب شرق به غرب و مسبر قم به ری قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این منطقه از گذشته اهمیت زیادی داشته و جزو مسیرهای اصلی و پر رفت و آمد است. کاروانسرای دیر گچین در روزگاران قدیم که امکاناتی وجود نداشت مامنی برای مسافران راه های دور بوده و جزو منزلگاه های مهم منطقه محسوب می‌شد.
درحال حاضر کاروانسرای دیرگچین در مرکز پارک ملی کویر واقع شده است .
به گفته بعضی از محققین بنای این کاروانسرا از دوره ارد شیر بابکان وجود داشته و قدمت آن به حدود 1750 سال پیش می‌رسیده که تعریف و توصیف آن در کتب جغرافی دانان و سیاحان غرب و مستشرقین خارجی آمده است. این بنا در دوران سلجوقی مورد بازسازی قرار گرفت و در دوره صفوی به صورت چهار ایوانی درآمد و مورد ترمیم قرار گرفت. در دوره قاجار نیز بناهایی به آن ملحق شد .در سال های اخیر نیز این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و پاکسازی قرار گرفت.
از دلایل نام نهادن کاروانسرای دیر گچین به عنوان مادر کاروانسرا های ایران قدمت، وسعت و نوع ساخت این کاروانسرا، وجود کلیه مایحتاج مسافرین در داخل کاروانسرا شامل: مسجد، آسیاب، حیات خلوت، حمام و توالت عمومی است.
به صورت کلی مساحت این بنا و ملحقات خارج از آن به 19 هکتار می‌رسد و به شکل چهار ایوانی است و پلانی مربعی دارد. این کاروانسرا دارای 6 برج است که چهار برج به قطر 6 متر در گوشه ها و دو برج نیمه مدور در طرفین ورودی قرار دارد. در هر ضلع این بنا 12 حجره یک طبقه ی مربعی وجود دارد که یک درب ورودی برای آن‌ها در نظر گرفته شده است. حجره ها از طاقچه‌هایی با تورفتگی و قوس‌هایی زیبا، محل اجاق و سقف چهار ترک برخوردارند. شترخوان ها به صورت دالان های طویل به عرض تقریبی 6 متر با سقف های ضربی در پشت حجره ها قرار دارد.
در ضلع جنوب شرقی این کاروانسرا مسجدی 300 متر مربعی قرار دارد و درضلع شمال شرقی آن حیاط خلوتی طراحی شده که محل استقرار مهمانان ویژه و مأموران حکومتی بوده است.
در گوشه شمال غربی بنا هم آسیابی سنگی و در ضلع جنوب غربی یک حمام با تمام اجزا از جمله سربینه، گرم خانه، خزینه و سرویس بهداشتی قرار دارد .
بنای قلعه گلی کنار کاروانسرا، کوره آجرپزی، آب انبار و قبرستان از ملحقات این بنا هستند که خارج از کاروانسرا قرار دارند.
منبع : mehrnews.com - tasnimnews.com - t.me/qom_miras

تشکوه

تشکوه یا تشوه کوه آتشینی است که در شرق شهرستان رامهرمز و در جاده رامهرمز به ابوالفارس قرار دارد. این کوه از گذشته های دور به صورت شبانه روزی می‌سوزد و آتش از حفره هایی که بر روی این کوه وجود دارد شعله می‌کشد. این شعله ها به ویژه در شب منظره منحصر به فردی را ایجاد می‌کند. تشکوه در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
به گفته‌ی کارشناسان زمین‌شناسی دلیل شعله‌ور شدن آتش کوه، گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهای هیدروکربوری از لایه‌های مختلف زمین عبور می‌کنند و از هر درز و شکافی در سطح زمین به بیرون نشت کرده و شعله‌ور می‌شوند؛ به طوری که هنگام شب، نور سوختن این گاز بیشتر دیده می‌شود. این گازهای گوگردی بوی نامطبوعی را در اطراف کوه ایجاد می‌کنند و ممکن است حضور طولانی مدت در جوار این گازها باعث مسمومیت شود.
اگر در گوشه و کنار تشکوه گودالی کوچک حفر کنید، می‌بینید که بلافاصله گاز طبیعی از گودال بیرون می‌آید و بعد از آن، به چشم خودتان می‌بینید که چطور از همان گودال کوچک شعله زبانه می‌کشد. این تنها کاری است که می‌توانید برای شعله‌ور کردن آتش در اطراف این کوه انجام‌دهید؛ چراکه از هیچ راه دیگری قادر نخواهید بود در اطراف تشکوه آتش روشن کنید. دلیلش هم این است که حجم گازهای متصاعد شده در اطراف این کوه به قدری زیاد است که ترکیب هوای اطراف را بهم زده وچون زور اکسیژن موجود به این گاز نمی‌رسد، بنابراین به هیچ وجه آتش دیگری در این منطقه روشن نخواهد شد.
این روزها تشکوه توجه گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. در مسیر تشکوه زمین های کشاورزی و تپه های زیبایی وجود دارد که مملو از سبزی و طراوت است. در این میان رودخانه زیبا و پرآبی است که رهگذران مدت زمانی در کنار آن وقت به شادی می‌گذرانند. البته مسیر دسترسی به کوه کمی دشوار است و تابلوهای راهنمای مشخصی هم در طول راه وجود ندارد. بنابراین حتما از محلی های منطقه کمک بگیرید.
رامهرز یکی از شهرستان های استان خوزستان است که در غرب این استان قرار دارد و یکی از شهر های تاریخی ایران محسوب می‌شود. این شهرستان جاذبه های گردشگری بسیاری دارد که کمتر شناخته شده اند.

قله برف انبار

قله برف انبار با ارتفاعی بیش از 3200 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان قم محسوب می‌شود که در رشته کوه برف انبار در روستای فردو و بخش کهک شهرستان قم واقع شده است. این قله در فاصله ی 60 کیلومتری جنوب شهر قم و 10 کیلومتری جنوب شرقی روستای فردو قرار دارد. رایج ترین و آسان ترین مسیر دسترسی به این قله از طریق راه امامزاده بوره یا باوره ی فردو است.
قله برف انبار که بام استان قم محسوب می‌شود، دارای چشم انداز های بسیار زیبا است و در فصل زمستان از برف یکپارچه سفیدپوش می‌شود و جلوه ای بسیار تماشایی می‌یابد. این قله در تمام فصول سال کوه نوردانی از استان قم و دیگر استان ها را به خود جذب می‌کند.
علت نامگذاری این قله به برف انبار وجود دره ای به عمق 600 متر در کنار قله برف انبار است که باعث شده برف در فصل زمستان به میزان زیادی در آن انباشته گردد، به طوری که با گذشت فصول سرد و بعضا تا فصل تابستان نیز این دره مملو از برف های یخ زده باشد. البته در سال های اخیر با گرم شدن زمین، دیگر این قله در تابستان ها برفی ندارد و برف آن سهم چشمه های زیرزمینی آن می‌شود.
در مسیر صعود از روستای "فردو" و کوهپایه برف انبار دو چشمه دائمی خنگ و گوارا از فاصله 100 متری از یکدیگر وجود دارد که از دل کوه و سه چال برف خیز برف انبار جریان می‌یابند و به باغ های انبوه فردو منتهی می‌شوند. همچنین این چشمه ها از معدود چشمه های اّبی می‌باشند که در تمام طول سال در استان گرمسیر قم، آب جاری دارند و خشک نمی‌شوند.
از بلندای قله برف انبار فضای بسیار زیبایی از رشته کوهی نه چندان بلند ولی بسیار زیبا دیده می‌شود. در اطراف این کوه چشم اندازهای بسیاری خود نمایی می‌کند. در غرب این کوه قله پلنگ آبی و در شرق آن قله سلطان سعد شاه با ارتفاعی کمتر خود نمایی می‌کند. در شمال قله برف انبار، قله دماوند قرار دارد که در روزهای آفتابی و صاف قابل مشاهده است.
از مشخصه های این قله نصب چهار میله بلند در مسیر و به فاصله تقریبا مساوی در طول مسیر است که علی رغم مشخص بودن مسیر قله در فصول بدون بارش، هدایت گر مطمئنی جهت تشخیص مسیر صعود، به خصوص در فصل زمستان است. در حال حاضر پناهگاه ندارد اما در کنار قله عملیات نصب پناهگاه در حال اجرا است.
مسیر دسترسی به قله برف انبار از سه استان قم(روستای فردو)، اصفهان(کاشان-مشهد اردهال-روستای زر و کروگان) و مرکزی(دلیجان-نراق-روستای جاسب یا روستای زر و کروگان) ممکن است. اما مسیر استان قم و روستای فردو بهترین مسیر است چرا که مقدار زیادی از آن دارای جاده خاکی و تا خود قله مسیر خاکی مالرو و پایکوبی شده دارد. بقیه مسیر ها فاقد مسیر پاکوب هستند.
جهت دسترسی به منطقه از طریق استان قم، پس از پشت سر گذاشتن جمکران، وارد جاده قدیم قم - کاشان شده، سپس جاده ای فرعی در سمت غرب با فاصله 16 کیلومتری از قم، ما را به سمت شهر کهک رهنمون می‌سازد، پس از گذشتن از روستاهای خور آباد، صرم و ورجان و طی حدود ۲۰ کیلومتر به کهک رسیده و از آنجا نیز بعد از گذشتن از چنارک، میم و خاوه و طی حدود ۲۱ کیلومتر به روستای ُفردو خواهید رسید. مبدا صعود امام زاده بوره یا استخر آبی که پشت امامزاده به فاصله 800 متری قرار دارد، است که این مناطق حدود ۴ کیلومتر بعد از ُفردو قرار دارند. جهت صعود از این نقطه (امام زاده بوره)، وارد دره زهاب(در پشت امام زاده) می‌شوید که مشخصه آن وجود جاده خاکی در داخل دره است. این جاده جهت دسترسی به باغ ها کشیده شده است. پس از طی حدود یک ساعت به چشمه، که تقریبا در انتهای دره قرار دارد می‌رسید. بعد از چشمه در سمت راست، یالی با شیب ملایم و پاکوب مشخص، که در طول مسیر با میله های راهنما علامت گذاری شده، بعد از حدود ۲ ساعت ما را به قله 3208 متری برف انبار می‌رساند. از قله می‌توان یا ازهمین مسیر برگشت، یا برنامه رابه گونه ای دیگر طرح ریزی کرد و از سمت دیگر آن(جنوب)، یعنی به سمت منطقه جاسب که از این منطقه با سرسبزی اش معروف است نیز برگشت.
منبع : bamdadclub.ir - sofehfree.blogsky.com - mehrnews.com - parsmiras.ir - tivan85.blogfa.com

کاروانسرای حوض سلطان

کاروانسرای حوض سلطان یا رباط حوض سلطان، کاروانسرایی به جا مانده از دوره قاجار است که در مسیر جاده قم تهران (اتوبان خلیج فارس) واقع شده است. این کاروانسرا در 15 کیلومتری شمال شرقی دریاچه نمک حوض سلطان قرار دارد و در کنار یک کاروانسرا متعلق به دوره صفویه در دشت‌های جنوبی کوهمره، در دوره ناصرالدین شاه قاجار احداث گردید.
کاروانسرای حوض سلطان بنایی آجری است که بر روی پایه ای سنگی استوار شده است. تنها مدخل کاروانسرا به صورت پیش خوانی دربرابر حیاط اصلی قرار می‌گیرد. از آنجا می‌توان وارد دروازه اصلی کاروانسرا شد. درطرفین این دروازه اتاق هایی برای نگهبانان و دوقهوه خانه وجود دارد. حیاط اصلی با قرینه سازی کامل، شامل ایوان هایی است که در دیگر کاروانسراها مشاهده می‌شود .
در کنار ایوان ها، راهروهایی وجود دارد که به اصطبل ها راه دارد. در کناریکی از ایوان ها پلکانی به طرف بالاخانه می‌رود. پشت سراین ایوان ها تالاری وجود دارد که هوایش به وسیله چهارتنوره، مطبوع و خنک می‌شود.
اصطبل مرکب از دهلیز وسیعی درگوشه شمال شرقی است که به یک تالار ستون دار منتهی می‌شود.
کاروانسرای حوض سلطان آب انباری دارد که محل ذخیره آب مورد استفاده روزانه بوده است. اطراف حیاط نیز اتاق های آجری با ازاره ها یی از سنگ سفید آهکی وجود دارد. جلوی کاروانسرا حیاط دیگری با طاق نما دیده می‌شود. پیش از حیاط اصلی مکانی است که هنگام وزش غبار و بادهای سوزان، کاروانیان با اقامت درآن محفوظ می‌ماندند .
اطراف کاروانسرا طاق نماهایی وجود دارد که اسب سواران از آن استفاده می‌کردند. درسمت جنوب نیز چند اتاق ساخته شده که دیوارشان به دیوار کاروانسرای قدیمی صفویه چسبیده است.
در گوشه جنوب غربی پیشخوان، یک حمام، مرکب از یک اتاق بزرگ و دو اتاق کوچک قرار دارد. اتاق بزرگ تر به عنوان رخت کن و سربینه به کار می‌رفت. یکی از دو اتاق کوچک برای شستشو بود و اتاق دوم حوضچه ای برای آب تنی داشت. کوره حمام در زیر این مجموعه قرار دارد. این کاروانسرا مدت زیادی دایر نبود و به سبب ایجاد دریاچه حوض سلطان راه عبور ازآن مسیر مسدود شد و به سرعت متروک گردید.
این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ باشمارهٔ ثبت ۷۶۹۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : wikipedia.org - tebyan.net

قلعه مظفر آباد

قلعه مظفرآباد یکی از قلعه های تاریخی استان قم است که قدمتی مربوط به دوره قاجار دارد و در منطقه قمرود واقع شده است.
به طور کلی منطقه قمرود جزو مناطقی در استان قم است که سکونت گاه و محل تردد انسان ها در سال های پیش از میلاد بوده است و آثار تاریخی متنوعی در دوره های تاریخی مختلف (به صورت پراکنده در منطقه) را شامل می‌شود.
قلعه مظفرآباد از آثار میرزا نظام غفاری معروف به مهندس الممالک و به نام يکي از پسران اوست. مهندس الممالک از نخستین تحصیل‌کرده‌های ایران در فرانسه و از رجال مهم دوره قاجار بود که در زمان سلطنت مظفرالدین شاه،‌بعنوان وزیر تجارت در دربار حضور داشت. او همچنین در ضلع شرقی قلعه کهنه قمرود، محل زندگی برای خانواده خود ساخته بود که در حال حاضر قسمت هایی از آن به جا مانده و در روستای قمرود قرارد دارد.
قلعه مظفرآباد دارای پنج برج است که چهار برج آن در چهار گوشه و یک برج در میانه ضلع شرقی قرار دارد. در قلعه به سمت غرب باز می‌شود و دارای یک حیاط مرکزی است که در چهار طرف، حجره هایی با یک ایوان به عرض بیش از یک متر قرار دارد. کنار در ورودي نيز حمامي ساخته بودند.
این اثر در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۰۹۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : qommiras.ir - aparat.com - wikipedia.org

قلعه قمرود

یکی از قلعه های تاریخی استان قم قلعه قمرود است که در فاصله 27 کیلومتری مرکز شهر قم در حاشیه قمرود، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان قم، ‌در شمال کوه سفید قرار دارد.
به طور کلی منطقه قمرود جزو مناطقی در استان قم است که سکونت گاه و محل تردد انسان ها در سال های پیش از میلاد بوده است و آثار تاریخی متنوعی در دوره های تاریخی مختلف (به صورت پراکنده در منطقه) را شامل می‌شود.
قمرود دارای دو قلعه قدیمی و جدید است که در حال حاضر به دلیل گسترش روستای قمرود رو به ویرانی رفته اند و تنها قسمت‌هایی از این دو قلعه به جای مانده است.
قدمت قلعه قدیمی به دوران صفویه و یا قبل از آن باز می‌گردد که متاسفانه اکنون به صورت باربند و یا آغل گوسفند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قلعه دوم را که در ضلع شرقی قلعه قدیمی واقع شده،‌میرزا نظام غفاری معروف به مهندس الممالک بنا کرده است. وی از نخستین تحصیل‌کرده‌های ایران در فرانسه و از رجال مهم دوره قاجار بود که در زمان سلطنت مظفرالدین شاه،‌بعنوان وزیر تجارت در دربار حضور داشت.
بنا بر متون تاریخی او این قلعه را در دو طبقه با بادگیر و حوضخانه برای سکونت خانواده و اطرافیان خود در کنار قلعه قدیمی ساخته بوده است.
همچنین مهندس الممالک قلعه مظفرآباد که در 5 کیلومتری قمرود قرار دارد را برای پسر خود ساخته بود.
منبع : yjc.ir - qom.ir

حمام گذر عشقعلی

خانه علامه راد

خانه تاریخی علامه راد در نزدیکی محله قدیمی "میدان میر" واقع شده و فاصله کمی با حرم مطهر حضرت معصومه دارد. قدمت این خانه تاریخی به دوره قاجار برمی گردد.
این خانه در تاریخ ۹۶/۷/۱۵ به شماره ۳۱۸۳۸ درفهرست آثارملی ایران به ثبت رسید. عملیات مرمت این خانه تاریخی شروع شده و این مکان به زودی به سفره‎خانه سنتی تبدیل می‌شود.

مدرسه غیاثیه پامنار

در نزدیکی میدان کهنه سردری باشکوه و دو مناره مرتفع قرار دارد. بر اساس روایاتی این سردر و مناره ها باقی مانده ای از بنای مدرسه بزرگی است که مدرسه غیاثیه نام داشتته است. محله ای که این منار ها در آن واقع شده به محله پامنار شهرت دارد.
در قدمت بنای مدرسه غیاثیه اختلاف نظر وجود دارد اما برخی بر اساس کتیبه ای که بر روی یکی از منارها وجود دارد، قدمت بنا را نیمه نخست قرن نهم و سال 830 هجری قمری می‌دانند. مولف کتاب گنجینه آثار قم از این مدرسه به نام مدرسه شرفیه یاد می‌کند که اشرف الدین وزیر آن را بنا کرده است.
برخی هم به علت تشابه ساختار سردر و مناره به جا مانده از مدرسه با بناهای دوران سلجوقی، قدمت آن را متعلق به قرن ششم و هفتم هجری می‌دانند.
این بنا در اثر سیل سال 1045 هجری قمری منهدم شده و از مجموع آن جز همین ایوان و دو مناره چیزی باقی نمانده است.
سر در مدرسه به ارتفاع 12 متر و به دهانه و عمق 7 و 4 متر به سمت شرق بنا گردیده که در دو سوی آن میان جرزهای جانبی دو طاق نمای کم عمق و کم عرض یکی پایین و دیگری بالا تعبیه شده است و به نظر می‌آید در این قسمت کتیبه های گچی وجود داشته که به مرور زمان تخریب گردیده است. پوشش سقف ایوان نیز ظاهرا مقرنس بوده که تماما فروریخته است. از مجموع کتیبه‏های گچی داخل ایوان تنها بخش‏های بسیار اندکی از کتیبه‏ ها و گچبری ‏های پوششی قوسی ایوان با نقش نام‏های مقدس محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و علی علیه‏السلام با خط بنایی هنوز قابل مشاهده است.
دو مناره بالای ایوان به قطر 50/2 و ارتفاع 13 متر از بالای بام (25 متر از سطح زمین) با ملات آجر و گچ و با طرح مربع اریب یا لوزی و تزئین کاشی فیروزه‏ای چلیپا شکل در کمرگاه و گلوگاه احداث گردیده است که از طریق 62 پله پیچ 24 سانتی متری از بام به مأذنه مناره راه دارد.
بر فراز منارها و قبل از آغاز گلدسته یا تاج منار، کتیبه‏ای از کاشی خشتی به ارتفاع 50 سانتی‏متر به خط ثلث سفید در زمینه‏ای لاجوردی گرداگرد منار را در برمی‏گیرد که در شرایط کنونی به جهت تخریب 6 متر فوقانی منار جبهه شمالی در طی زلزله‏های دهه 50، کتیبه منار جبهه شمالی عملاً از بین رفته است. لیکن به استناد مطالعات ارزشمند دکتر مدرسی طباطبایی و تصاویر موجود، کتیبه مذکور آیه 41 سوره فاطر بوده که به هنگام تألیف کتاب تربت پاکان (سال 1354 ه.ش) تنها جمله «... لتاان امسکهما من احد من بعده...» باقی مانده بود که پس از ریزش بخش فوقانی منار، تاج منار و کتیبه مذکور به کلی از بین رفته است. و بر مناره جنوبی آیه «اللّه‏ الذی رفع السموات بغیر عمد ترونها...» نقش بسته بود که از آن هم تنها همین قسمت از آغاز آیه بر جای مانده و در پایان کتیبه تاریخ 830 ه.ق به این شرح دیده می‏شود: «فی... سنة ثلاثین ثمانمائه»
دکتر طباطبایی نخستین کسی است که با دقت و باریک‏بینی خود موفق به خواندن کتیبه مذکور شد. ایشان به استناد همین کتیبه تاریخ احداث مناره‏ها را 830 ه.ق می‏داند.
در محله پامنار و در نزدیکی مدرسه غیاثیه منار تاریخی دیگری در میدان کهنه قرار دارد که می‌توانید اطلاعات و مشخصات مربوط به آن را با عنوان مسجد و منار میدان کهنه در سایت مهنواز مطالعه کنید.
منبع : hawzah.net - qom.ir - قسمت چهارم از مقاله مدارس قدیم قم

تیمچه بزرگ بازار قم

تیمچه بزرگ بازار قم که از آثار ارزشمند هنر معماری اسلامی ایران به شمار می‌رود، در جبهه شمالی راسته بازار نو در بازار قدیم قم قرار دارد. بازار قدیم قم قدمتی مربوط به دوره صفوی دارد و الحاقانی در دوره قاجار نیز به آن اضافه شده است.
تیمچه های متعددی در دوران قاجار در شهرهای مختلف مانند کاشان، تهران، تبریز و شیراز ساخته شد که‌ آنها فضاهایی دارای کاروانسراهای کوچک و غالبا دارای فضای میانی مسقف به منظور تمرکز مشاغل خاص بودند .
بانی تیمچه بازار قم سید محمود طباطبایی تاجر بزرگ قم بود و توسط استاد حسن قمی مشهور به معمارباشی هنرمند برجسته عرصه معماری در عهد ناصری (اوائل دوره قاجار) در سال 1301 هجری قمری طراحی و اجرا شد. ویژه ترین قسمت معماری تیمچه قم سقف سه چشمه آن است که بسیار چشم نواز است و بزرگترین سقف ضربی در ایران محسوب می‌شود.
همزمان با تیمچه بزرگ بازار قم، دو تیمچه کوچک و متوسط در همین محله احداث شد اما بعد ها برای توسعه خیابان های اطراف تخریب شدند . تیمچه بزرگ قم از ابتدا برای تجارت فرش ساخته شد. فرش از گذشته تا کنون از مهم ترین صنایع شهر قم بوده است.
تیمچه دارای دو طبقه است که در طبقه همکف آن ورودی ها و حجره های بزرگ تر پیرامون صحن میانی واقع شده و در طبقه دوم شاه نشین و حجره های کوچک فوقانی قرار دارند. علاوه بر صحن میانی در جبهه شمالی تیمچه یک حیاط و تعدادی حجره پیرامون آن دیده می‌شود .
از موارد قابل توجه در معماری فضای صحن تیمچه هماهنگی و هارمونی در به کارگیری رنگ های متنوع و تناسبات به کار رفته است که نشان از ذوق معمار دارد.
در مرکز تيمچه حوضی هشت ضلعي قرار دارد که بر مرکزيت اين فضا تأکيد و از يکنواختي فضاي کف کاسته است. کاربرد حوض صرفا جهت وضو و شست و شو و منبع آب آن از آب انبار مجاور تيمچه بوده است .
در مجموع بناهای تیمچه بزرگ قم دارای 42 حجره است که 27 حجره در طبقه همکف و تعداد 15 حجره در طبقه اول قرار گرفته اند. ابعاد حجره ها متفاوت اند اما بیشتر دارای تناسب مشابهی هستند و فرم مستطیلی دارند .
بخش شاه نشین که به محل اسکان رئیس و ناظر اصلی بنا اطلاق می‌شود، دارای ویژگی های تزئینیو معماری خاصی است مانند ظرافت مقرنس ها و اجرای دقیق تزئینات‌ آنها.
تیمچه بازار قم و به ویژه کاربندی سقف آن در زمره یکی از شاهکارهای تزئینات معماری ایران در دوره قاجار محسوب می‌شود. سقف تیمچه سه چشمه است که قسمت وسطی به دهانه 15 متر و ارتفاع 15 متر دارای دو پوشش است. طول این بخش 28 متر و بدون ستون است. چشمه میانی با بلندی و دهانه 15 متر دارای پوشش آجری ظریف و آراسته با مقرنس گچی در زوایا است. گنبد از نوع عرق چینی و پوشش زیر آن شمسه کاری با اسلوب رسمی بندی و یزدی بندی است. در این پوشش‌ها همچنین روزنه‌هایی برای تأمین روشنایی داخل بنا در نظر گرفته شده است.
منبع : مقاله ی جایگاه عناصر تزئینی تیمچه بزرگ بازار قم در عصر قاجار (سمانه وفایی- فریناز فربود)
irna.ir - iranboom.ir

خانه حاج باقر روحانی

خانه حاج باقر روحانی در محله قدیمی چهارمردان قرار دارد و مربوط به اواخر دوره قاجار است. این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۵۶۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.